Lạm phát do chi phí đẩy là gì?

Lạm phát do chi phí đẩy (cost-push inflation) là sự gia tăng liên tục của  mức giá chung do có sự gia tăng tự sinh trong các loại chi phí sản xuất và cung ứng hàng hóa. Điều này có thể xảy ra  khi công nhân đòi tiền lương cao hơn, giới chủ tìm cách tăng lợi nhuận, giá nguyên liệu nhập khẩu tăng, thời tiết bất thường làm cho sản lượng giảm ( chi phí cho mỗi đơn vị sản lượng tăng ) hay việc chính phủ tăng thuế và vận dụng những chính sách khác làm cho chi phí sản xuất tăng lên.

Những hiện tượng này làm cho đường tổng cung (AS) trong mô hình AD - AS dịch chuyển lên phía trên bên trái, dẫn tới giá cả cao hơn.Các nhà tiền tệ cho rằng những hiện tượng như vậy chỉ gây ra lạm phát khi đồng thời có sự gia tăng của cung ứng tiền tệ, tức ngân hàng trung ương thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng làm cho đường tổng cầu dịch chuyển lên phía trên bên phải. Họ lập luận rằng nếu không có chính sách tiền tệ mở rộng, hiện tượng chi phí đẩy sẽ dẫn tới sự giảm phát ( giá cả giảm ).

Những người theo trường phái Keynes ôn hòa hơn cho rằng trong trường hợp này, chính sách tiền tệ chỉ đóng vai trò thụ động và chính phủ buộc phải mở rộng cung ứng tiền tệ để làm giảm nhẹ những áp lực do hiện tượng chi phí đẩy tạo ra.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Theo quan điểm của học thuyết Keynes, lạm phát chi phí đẩy còn gọi là "lạm phát sốc cung", là do khi chính phủ cắt giảm thuế hay tăng chi tiêu dùng thường xuyên dẫn đến thâm hụt ngân sách, phá giá tiền tệ phát sinh thuế lạm phát làm tăng giá nguyên liệu đầu vào dẫn tới sự phá sản doanh nghiệp làm tổng cung sụt giảm (sản lượng tiềm năng). Điều này cũng có thể là do thiên tai.

Ví dụ, việc giảm đột ngột trong việc cung cấp dầu, dẫn đến giá dầu tăng lên, có thể gây ra lạm phát chi phí đẩy. Các nhà sản xuất dầu cho người mà dầu là một phần chi phí của họ sau đó có thể chuyển thông tin này cho người tiêu dùng dưới hình thức giá tăng lên. Một ví dụ khác xuất phát từ tổn thất được bảo hiểm bất ngờ cao, hoặc là hợp pháp (thảm họa) hoặc gian lận (có thể đặc biệt phổ biến trong thời kỳ suy thoái).