Thu phí cảng biển Hải Phòng có dấu hiệu trái pháp luật

Nghị quyết số 148 có dấu hiệu trái pháp luật, vi phạm điều khoản của WTO

Ngày 13/12/2016, HĐND TP Hải Phòng đã ban hành Nghị quyết số 148 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng công trình kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển Hải Phòng.

Có hiệu lực từ 1/1/2017, văn bản này khiến nhiều doanh nghiệp có số lượng lớn hàng hóa xuất nhập khẩu qua cảng Hải Phòng đã liên tiếp lên tiếng bởi mức phí sẽ bị đội lên tới nhiều tỷ đồng.

Tại buổi đối thoại về "Quy định thu phí cửa khẩu cảng biển Hải Phòng: Các vấn đề và ảnh hưởng" do Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam (VPSF) tổ chức chiều 13/2, ông Đào Huy Giám, Tổng thư ký VPSF cho hay, ngay sau khi các hiệp hội cùng VPSF gửi kiến nghị lên Thủ tướng, Văn phòng Chính phủ đã mời các bên đến để trao đổi, lắng nghe, xem xét vấn đề này.

VPSF kiến nghị Thủ tướng xem xét đình chỉ thi hành Nghị quyết số 148 để các bộ, ngành, địa phương xem xét, đánh giá lại toàn bộ quy định. Trong đó làm rõ kết cấu phí và mức phí hợp lý mà địa phương được quy định để tính đúng, tính đủ mức phí doanh nghiệp phải nộp.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Phó Tổng thư ký VPSF cho biết, VPSF thấy rằng chính sách tăng phí và bổ sung phí mới của Hải Phòng có dấu hiệu ban hành trái pháp luật, rất nhiều trình tự, thủ tục đã bị bỏ qua, không được thực hiện như không lấy ý kiến đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của quy định; không đăng tải trên Cổng thông tin điện tử thành phố tối thiểu 30 ngày để lấy ý kiến các đối tượng có liên quan; cũng không đánh giá tác động chính sách và thủ tục hành chính...

"Đặc biệt, phí mà Hải Phòng thu quá cao, có dấu hiệu phí chồng phí, thay vì chỉ bù đắp cơ bản chi phí liên quan hạng mục phí", bà Thủy nêu rõ. 

Đáng chú ý, Theo VPSF, quy định thu phí của Hải Phòng còn vi phạm điều khoản của WTO về đối xử quốc gia, đã được nội luật hóa thành Pháp lệnh đối xử tối huệ quốc và đối xử quốc gia năm 2000 và hàng loạt hiệp định song phương khác mà Việt Nam đã kí kết khi chỉ áp dụng phí này với hàng xuất nhập khẩu mà không áp dụng đối với hàng trong nước.

Từ những phân tích trên, đại diện VPSF cho rằng Nghị quyết 148 có dấu hiệu ban hành trái pháp luật và theo quy định, Thủ tướng có thẩm quyền "đình chỉ việc thi hành một phần hoặc toàn bộ nghị quyết của HĐND cấp tỉnh trái với Hiến pháp, luật và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp trên, đồng thời đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ.

Doanh nghiệp "choáng"

Cũng theo đại diện VPSF, tổng mức thu phí cửa khẩu cảng biển dự kiến của Hải Phòng năm 2017 là 1.500 tỷ đồng nhưng theo số liệu tính toán nhanh của các Hiệp hội doanh nghiệp sau những ngày đầu áp dụng thu phí thì năm 2017, Hải Phòng sẽ thu ít nhất 2.300 tỷ đồng.

Hơn nữa, đối với các doanh nghiệp, điều này còn khiến chi phí hoạt động tăng thêm, ước tính, chi phí hành chính, lưu kho, bến bãi… sẽ khiến doanh nghiệp mất thêm hàng triệu USD/năm, chưa kể đến nhiều chi phí không lượng hóa được như phí đền bù hợp đồng do chậm trễ…

Đại diện Hiệp hội doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam (JETRO) bày tỏ quan điểm, khi thành phố Hải Phòng có Nghị quyết thu phí, các doanh nghiệp Nhật đã bị "choáng" vì việc thu phí quá nhanh và quá cao của địa phương này.

Chứng minh thực tế, vị lãnh đạo JETRO đưa ra con số, trung bình 1 container 40 feet, tất cả các loại thuế phí mới hết 2 triệu đồng, nhưng chỉ riêng Hải Phòng đã ban hành thu 500.000 đồng/container 40 feet. Như vậy, mức phí là quá cao.

Ông Nguyễn Tương, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội doanh nghiệp logistics Việt Nam (VLA) cho hay, việc thu phí của Hải Phòng sẽ gây khó cho doanh nghiệp. Theo tính toán, doanh nghiệp khi đi làm thủ tục xuất nhập khẩu sẽ phải mất thêm khoảng 90 phút, tăng thêm chi phí cho nhân công, đi lại.

"Theo khảo sát của VLA, có khoảng 19% doanh nghiệp được hỏi cho rằng, do làm thủ tục trả phí theo quy định của Hải Phòng mà hàng hóa phải lưu kho đến hôm sau mới làm được thủ tục thông quan. Điều này đã trái với các Nghị quyết 19 của Chính phủ về tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp", ông Tương nêu rõ.

Chính từ những thắc mắc trên, VPSF đã gửi kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ để đình chỉ thi hành Nghị quyết 148 của Hải Phòng để các bộ, ngành liên quan và chính địa phương tiến hành đánh giá, xem xét lại toàn bộ các quy định chứa đựng trong đó. 

Liên quan đến các vấn đề nói trên, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng vừa có đề nghị Thủ tướng Chính phủ cân nhắc, xem xét những tác động của chính sách trên và chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền của Hải Phòng giải trình thuyết phục về các căn cứ đưa ra các mức phí tại Nghị quyết 148, trong đó có đánh giá tác động một cách toàn diện các đối tượng chịu tác động. Nếu không giải trình hợp lý, đề nghị giữ nguyên các mức phí trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực.

Trong trường hợp giải trình hợp lý về việc ban hành Nghị quyết 148, phía VCCI đề nghị kéo dãn thời gian chuyển tiếp áp dụng quy định mới này, ít nhất là 6 tháng để các doanh nghiệp có đủ thời gian chuẩn bị, tránh các tác động bất lợi cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.