Phó thủ tướng lý giải nguyên nhân chậm xây đường cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long

Đại biểu Quốc hội Tô Thị Bích Châu (đoàn TP. HCM) đặt câu hỏi với Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng về việc vì sao vừa qua việc xây dựng đường cao tốc cho Đồng bằng sông Cửu Long tỉ lệ rất thấp so với vùng khác? Đâu là nguyên tắc, trong khi Đồng bằng sông Cửu Long là nơi xuất khẩu lúa gạo và nông nghiệp lớn nhất nước?

Đại biểu Châu đề nghị Phó thủ tướng có giải pháp cụ thể và căn cơ để tạo cú hích cũng như tạo động lực cho Đồng bằng sông Cửu Long phát triển kinh tế - xã hội.

Trả lời câu hỏi này, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho biết về tình hình đầu tư hệ thống đường bộ cao tốc, theo số liệu thống kê, đến nay cả nước có 1.139km đường cao tốc đã hoàn thành và đưa vào sử dụng, trong đó khu vực phía Bắc có 898km, miền Trung có 127km, khu vực Đông Nam Bộ có 74 km và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có 40 km.

Ngoài ra, 80 km đoạn từ Cao Lãnh - Vàm Cống - Rạch Sỏi đã hoàn thành, cơ bản đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc. Như vậy, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 120km đường cơ bản đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc đã hoàn thành và đưa vào sử dụng.

Theo quy hoạch phát triển mạng lưới đường cao tốc Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ hình thành 5 trục cao tốc với tổng chiều dài 998km; lộ trình đầu tư đến năm 2020, sẽ hoàn thành khoảng 349km.

"Như vậy, có thể nói tiến độ đầu tư xây dựng hệ thống đường cao tốc vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn chậm so với quy hoạch được duyệt, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh nói riêng và khu vực nói chung", Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh.

Nói về các nguyên nhân bị chậm, Phó thủ tướng cho biết do đặc điểm khu vực có nền địa chất phức tạp, địa hình chia cắt bởi nhiều sông, kênh, rạch nên phải xử lý nền đất yếu, xây dựng nhiều cầu, dẫn đến suất đầu tư cho các công trình lớn, thời gian thực hiện kéo dài.

Bên cạnh đó, nguồn vốn đầu tư công trong thời gian vừa qua bố trí cho ngành giao thông còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu; nguồn vốn vay ODA ngày càng kém ưu đãi; thu hút đầu tư theo hình thức PPP gặp nhiều khó khăn do thời gian vay vốn kéo dài, trong khi nguồn vốn của tổ chức tín dụng chủ yếu là ngắn hạn, dẫn đến khó khăn trong cân đối nguồn vốn.

Ngoài ra, thực tế triển khai một số dự án BOT ngành giao thông thời gian qua cũng cho thấy, trong điều kiện chưa có quy định pháp luật về cơ chế chia sẻ rủi ro, đặc biệt là rủi ro về doanh thu, dẫn đến việc huy động vốn tín dụng để triển khai đầu tư các dự án BOT ngành giao thông thời điểm hiện nay là rất khó khăn.

"Ngay cả một số dự án có nhu cầu vận tải lớn, khả thi về tài chính (như cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận) cũng rất khó khăn trong việc huy động vốn tín dụng", Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng trả lời.

Về nguyên tắc, Phó thủ tướng cho biết việc lựa chọn dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông phải căn cứ theo quy hoạch, kế hoạch được phê duyệt, nguồn lực quốc gia, tính khả thi và khả năng huy động vốn đối với các dự án xã hội hóa.

Căn cứ nhu cầu vận tải và khả năng cân đối vốn, Bộ Giao thông Vận tải có trách nhiệm tổng hợp danh mục các dự án cấp bách, ưu tiên đầu tư, phối hợp với các bộ, ngành để trình Chính phủ, Quốc hội quyết định theo thẩm quyền, làm cơ sở triển khai thực hiện.

Để khắc phục tồn tại nêu trên, Phó thủ tướng cho biết Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải và các cơ quan liên quan rà soát, điều chỉnh quy hoạch một cách hợp lý; tập trung hoàn thành các dự án đang triển khai như tuyến Trung Lương - Mỹ Thuận, cầu Mỹ Thuận 2, tuyến Mỹ Thuận - Cần Thơ.

Đặc biệt là ưu tiên nguồn lực trong kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025, tích cực kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP để phấn đấu đầu tư thông tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông cũng như các tuyến cao tốc trục ngang khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đáp ứng nhu cầu vận tải, phát huy hiệu quả đầu tư của các công trình như sân bay, cảng biển... thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của khu vực.

Bộ Giao thông Vận tải cũng đang xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, đối với vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ngoài việc bố trí vốn để hoàn thành các dự án cao tốc đang triển khai dở dang, Bộ Giao thông Vận tải đang đề xuất đầu tư mới giai đoạn phân kỳ của 7 dự án với chiều dài khoảng 774km, tổng vốn đầu tư khoảng 64.554 tỷ đồng, trong đó nhu cầu vốn trong giai đoạn 2021-2025 khoảng 37.272 tỷ đồng.

Các dự án này bao gồm: Cần Thơ - Cà Mau, Chơn Thành - Đức Hòa, Đức Hòa - Mỹ An, Mỹ An - Cao Lãnh, An Hữu - Cao Lãnh (thuộc tuyến cao tốc Hồng Ngự - Trà Vinh), Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng, Hà Tiên - Rạch Giá - Bạc Liêu.

Sau khi được Quốc hội giao tổng nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, Thủ tướng Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Giao thông Vận tải phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát, sắp xếp, lựa chọn các dự án quan trọng, cấp bách theo đúng nguyên tắc và tiêu chí của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để Chính phủ trình Quốc hội chấp thuận làm cơ sở triển khai thực hiện.