Nền kinh tế hỗn hợp là gì?

Nền kinh tế hỗn hợp (mixed economy) là một trong các mô hình tổ chức nền kinh tế để sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Trong mô hình này, một số hàng hóa và dịch vụ do doanh nghiệp tư nhân sản xuất, nhưng một số hàng hóa dịch vụ khác, chẳng hạn điện, nước, bưu điện, giáo dục, cấp nước v..v.. do chính phủ sản xuất. Nói cách khác, mô hình nền kinh tế hỗn hợp chấp nhận cả thị trường và sự can thiệp của chính phủ.

Nền kinh tế hỗn hợp là đặc trưng cơ bản của hầu hết các nền kinh tế hiện nay. Mô hình nền kinh tế thị trường thuần túy hay kế hoạch hóa tập trung thuần túy chỉ có giá trị về mặt lý thuyết, Tuy nhiên, các nền kinh tế khác nhau chấp nhận ở mức độ can thiệp khác nhau của chính phủ. Chẳng hạn, mô hình kinh tế mà nước ta vận dụng là nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước. Điều này hàm ý chính phủ can thiệp ở mức độ cao vào nền kinh tế.

Trong lý thuyết kinh tế, sự can thiệp của chính phủ được coi là cần thiết để xử lý các thất bại của  thị trường. Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế theo chủ nghĩa tự do kinh tế cho rằng chính phủ chỉ nên can thiệp ở mức tối thiểu cần thiết.

(Tài liệu tham khảo: Nguyễn Văn Ngọc, Từ điển Kinh tế học, Đại học Kinh tế Quốc dân)

Trong thực tế, không có một mô hình kinh tế nào là hoàn toàn tự do hay tập trung. Thay vào đó, hầu hết các nền kinh tế có thể đươc coi là kinh tế hỗn hợp, có nghĩa là rơi vào khoảng giữa của thang phân cực kinh tế tư bản – kinh tế xã hội chủ nghĩa. Một nền kinh tế hỗn hợp là kinh tế mà hầu hết do thị trường quyết định, và hình thức sở hữu tư nhân là phổ biến hơn, nhưng vẫn có can thiệp của nhà nước vào các quyết định cá nhân.

Như vậy, hình thức kinh tế hỗn hợp có những yếu tố của cả kinh tế thị trường và kinh tế kế hoạch hóa tập trung – nhà nước sở hữu các nhân tố kinh tế quan trọng trong khi người tiêu dùng và các công ty tư nhân có thể ảnh hưởng đến giá cả, chất lượng hàng hóa. Ví dụ, chính phủ có thể sở hữu các công ty sản xuất ô tô. Nhưng thay vì yêu cầu các nhà quản lý phải bán mỗi chiếc xe với giá bao nhiêu, chính phủ để cung cầu thị trường quyết định giá bán của xe. Các nước được xếp vào hang các nền kinh tế hỗn hợp tiêu biểu gồm có Nam Phi, Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Braxin, Đức và Ấn Độ.