Đánh thức tiềm lực và chuyện ‘Tiễn ông Sáu Dân đi làm kinh tế’
Lê Nguyễn -
25/06/2018 14:32 (GMT+7)
(VNF) – Dưới tên bài thơ “Đánh thức tiềm lực”, nhà thơ Nguyễn Duy viết lời đề từ: “Tiễn đưa anh Sáu Dân đi làm kinh tế”…
Sáng nay (25/6), hơn 900.000 thí sinh đã bước vào kỳ thi THPT Quốc gia. Môn thi đầu tiên là Ngữ văn. Đề văn gồm 2 phần, 6 câu hỏi, thời gian làm bài 120 phút.
Phần I của đề thi trích dẫn đoạn đầu bài thơ “Đánh thức tiềm lực” của Nguyễn Duy và nêu câu hỏi về sứ mệnh của mỗi cá nhân trong việc đánh thức tiềm lực đất nước.
Đoạn thơ như sau:
“Hãy thức dậy, đất đai!
cho áo em tôi không còn vá vai
cho phần gạo mỗi nhà không còn thay bằng ngô, khoai, sắn...
xin bắt đầu từ cơm no, áo ấm
rồi thì đi xa hơn - đẹp, và giàu, và sung sướng hơn
Khoáng sản tiềm tàng trong ruột núi non
châu báu vô biên dưới thềm lục địa
rừng đại ngàn bạc vàng là thế
phù sa muôn đời như sữa mẹ
sông giàu đằng sông và bể giàu đằng bể
còn mặt đất hôm nay thì em nghĩ thế nào?
lòng đất rất giàu, mặt đất cứ nghèo sao?
****
Lúc này ta làm thơ cho nhau
đưa đẩy mà chi mấy lời ngọt lạt
ta ca hát quá nhiều về tiềm lực
tiềm lực còn ngủ yên...”
“Đánh thức tiềm lực” là một trong những bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Nguyễn Duy, được sáng tác và công bố vào đầu thập niên 80 (của thế kỷ XX).
Không chỉ phản ánh tình hình xã hội đương thời, nói lên nỗi lòng của nhân dân, “Đánh thức tiềm lực” còn là bài thơ gắn liền với chính khách xuất sắc Võ Văn Kiệt khi ông đang đảm nhận chức vụ Bí thư Thành ủy TP. HCM và chuẩn bị ra Trung ương làm Phó Thủ tướng rồi Thủ tướng Chính phủ.
Trong tùy bút “ Hành trình thơ - Đánh thức tiềm lực” nhà thơ Nguyễn Duy cho biết khoảng đầu thu năm 1982, ông Võ Văn Kiệt sắp sửa thôi giữ chức Bí thư Thành ủy để ra Hà Nội làm Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng kiêm chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch nhà nước (tức Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư bây giờ).
Khi đó, nhà văn Nguyễn Quang Sáng chợt nảy sáng kiến họp mặt vài anh em thân thiết (ngay tại căn hộ lụp xụp của ông trong khu tập thể 194B Nam Kỳ Khởi Nghĩa) để mời ông Võ Văn Kiệt đến… chơi!
Cuộc "chơi" hôm đó có nhà văn Nguyễn Quang Sáng, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, nhạc sĩ Trần Long Ẩn, nhà thơ Nguyễn Bá, nhà thơ Nguyễn Duy và ông Võ Văn Kiệt.
“Với nét cười hồn hậu, cởi mở, ông Sáu (bí danh của ông Võ Văn Kiệt) nói rất ít, không một lời ‘huấn thị’, chỉ kể một kỷ niệm vui vui hồi chiến tranh, rồi chăm chú lắng nghe chúng tôi hát và ‘tự do ngôn luận’.
“Nguyễn Quang Sáng nói chuyện viết và lách, viết đã khó, lách còn khó hơn. Trịnh Công Sơn vừa hát tình ca vừa góp ý với lãnh đạo thành phố về vấn đề… ẩm thực. Trần Long Ẩn trổ tài ‘ca bài ca cà chớn’, những ca khúc lời nhại hài hước diễu cợt cả thời đại. Còn tôi, không biết nói gì hơn là ‘xin đọc tặng anh Sáu một bài thơ vừa ráo mực, bài Đánh thức tiềm lực’...", nhà thơ Nguyễn Duy hồi tưởng.
Theo nhà thơ Nguyễn Duy, bài “Đánh thức tiềm lực” đã được ông “thai nghén” trong nhiều năm trời. Cứ viết lại xóa, lại chỉnh sửa, lại thêm thắt, cho đến giữa năm 1982, bài thơ mới chính thức hoàn thành với độ dài lên tới mấy trăm dòng.
Trong cuộc gặp mặt với ông Võ Văn Kiệt hôm đó, nhà thơ Nguyễn Duy đã “đứng ngay ngắn, nhìn thẳng ông Sáu mà đọc. Tôi thấy ông không cười cười nữa, hơi cúi đầu đăm chiêu với gương mặt bình thản không phơi lộ cảm xúc”.
Khi kết thúc bài thơ, “ai nấy ngồi lặng. Ông Sáu cũng im lặng chốc lát, mới chậm rãi: ‘Nặng lắm. Nhưng chịu được’. Hình như ông vừa trải qua một cuộc tra tấn. Rồi ông tiếp: ‘Nếu kể về cái tiêu cực thì tôi kể cả ngày không hết. Còn nếu kể về cái tích cực thì tôi kể cả tuần cũng không hết. Nhưng vấn đề ở đây không phải là chống tiêu cực hay biểu dương tích cực. Vấn đề ở đây là con người, là văn hóa. Con người có thức dậy thì đất đai mới thức dậy được...", nhà thơ Nguyễn Duy kể.
Sau cuộc đọc thơ đó, bài thơ “Đánh thức tiềm lực” được tác giả mang đi đọc và phổ biến ở nhiều nơi.
Nhưng cũng phải tới năm 1987, một năm sau Đổi mới, bài thơ “Đánh thức tiềm lực” được chính thức đăng nguyên văn trên báo Tuổi Trẻ, được phát hành khắp trong nước và ngoài nước. Đó cũng là năm bài thơ được “đàng hoàng” in trong tập thơ Mẹ và em cùng với bài viết "Đi tìm tiềm lực trong thơ Nguyễn Duy" của nhà văn Nguyễn Quang Sáng.
“Có một dòng đề từ ngay dưới tên bài thơ, tôi viết thêm sau cuộc đọc thơ vừa kể, để ghi nhớ một kỷ niệm sâu sắc thời kỳ trước đổi mới: ‘Tiễn đưa anh Sáu Dân đi làm kinh tế’. Chính nhờ có những người-đánh-thức-tiềm-lực không biết mệt mỏi, những người dám ‘xé rào cơ chế’, dám ‘chịu nghe’ những gì khác đi, thậm chí là ngược lại cái công thức phát ngôn chính thống, dám hành động vừa quyết đoán vừa nhân tình… như ông Sáu Dân, chúng ta mới có được một con đường đổi mới với những ngày ‘dễ thở hơn’ như hôm nay”, nhà thơ Nguyễn Duy viết.
(VNF) - Theo những con số công bố mới đây từ Bảo hiểm Nhân Thọ AIA Việt Nam cho thấy, tổng doanh thu phí bảo hiểm gốc năm 2023 chỉ đạt 15.709 tỷ đồng, giảm khoảng 15% so với năm 2022. Cùng với đó, Quỹ liên kết đơn vị ghi nhận giảm giá trị tài sản ròng hơn 20%.
Theo Công ty cổ phần Lê Phan Resort chủ đầu tư dự án Khu du lịch biển Lê Phan đã có văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Nam về việc quyết toán và hoàn trả kinh phí bồi thường, giải phóng mặt bằng dự án trên.
Dự án Khu đô thị Green Garden tại Lạng Sơn sẽ được thực hiện bởi Liên danh Công ty cổ phần Đầu tư bất động sản Toàn Cầu - Công ty cổ Tư vấn và Đầu tư Nam Sơn.
Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đồng ý dừng đầu tư Dự án xây dựng Trung tâm Thể dục thể thao Phan Đình Phùng tại số 8 đường Võ Văn Tần, quận 3 theo hình thức đối tác công - tư (hợp đồng BT); chuyển thành phương thức đầu tư công.
(VNF) - Theo chuyên gia, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam trong tháng 3 giảm về 49,9 điểm sau khi đạt 50,4 điểm trong tháng 2 cho thấy, mức phục hồi tăng trưởng trong nền kinh tế vẫn chưa thật vững chắc.
(VNF) - Chery Malaysia vừa ban hành thông báo triệu hồi đối với 600 chiếc Omoda 5 do liên quan tới vấn đề trục của xe. Được biết, mẫu xe này cũng được lên kế hoạch mở bán tại thị trường Việt Nam, dưới tên gọi Omoda C5.
(VNF) - Nằm trên trục cao tốc Bắc - Nam phía đông, tuyến cao tốc Cam Lộ - Hòa Liên có chiều dài 163km, trong đó, đoạn Cam Lộ - La Sơn dài khoảng 98,3km và đoạn La Sơn - Hoà Liên dài khoảng 64,9km.