Asia Times: Nỗ lực thu thuế của Việt Nam sẽ khiến nền kinh tế 'khó thở'

Minh, mặc chiếc áo khoác màu xanh lá cây - đồng phục của Grab, đã ca ngợi các dịch vụ taxi dựa trên ứng dụng khi hãng mới chỉ đến Việt Nam cách đây 3 năm.

Trước đây, Minh kiếm được nhiều tiền hơn cho một chuyến đi khi anh còn lái xe ôm nhưng những ngày này anh ta nói rằng mình được đảm bảo gấp đôi số khách hàng mỗi ngày. "Dễ hiểu thôi. Mọi người đều muốn trả ít tiền hơn", Minh nói.

Nhưng đối với các cơ quan quản lý tại Việt Nam, Grab và Uber, hai hãng taxi có trụ sở tại nước ngoài, đang đóng ít hơn khoản tiền đáng lẽ phải nộp vào ngân sách.

Tháng trước, Tổng cục Thuế đã hướng dẫn các cục thuế địa phương trên khắp cả nước tăng cường thanh tra cả hai hãng Grab và Uber.

Logo GrabTaxi trên gối trong một chiếc taxi ở Hà Nội, Việt Nam. Ảnh: Reuters

Tổng cục Thuế cho biết, trong năm 2016, Grab đạt doanh thu 192 tỷ đồng và báo lỗ tới 443 tỷ đồng (khoảng 20 triệu USD). Tổng số thuế của Grab nộp vào ngân sách nhà nước trong năm 2016 là 250.000 USD (tương đương 5,8 tỷ đồng). Trong khi Uber đã trả khoảng 1,7 triệu USD.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng các công ty vẫn còn nợ tiền thuế. Tháng này, Bộ Tài chính đã đưa ra tuyên bố chính thức về vấn đề này và yêu cầu Grab đóng thuế TNDN và thuế giá trị gia tăng (VAT) nhưng ở mức thấp hơn.

Chắc chắn, cơ quan quản lý Việt Nam đang tìm kiếm nguồn thu mới từ thuế, Asia Times bình luận. Chi tiêu của Chính phủ đã đạt đến mức không bền vững, với mức thâm hụt ngân sách là 4,4% GDP năm ngoái và nợ công hiện đã gần mức trần là 65% GDP.

Các doanh nghiệp hoạt động trên nền tảng mạng xã hội cũng nằm trong tầm ngắm của cơ quan thuế. Tháng trước, Cục Thuế Hà Nội và TP. HCM đã bắt đầu lên kế hoạch thu thuế từ các doanh nghiệp thương mại điện tử hoạt động trên nền tảng mạng xã hội như Facebook.

Ước tính có 13.000 đối tượng trên toàn quốc tiến hành kinh doanh trên Facebook, nhưng chỉ có 2.000 người đăng ký nộp thuế.

Thu thuế thương mại giảm, tăng thu nội địa

Trong thập kỷ qua, Chính phủ đã dựa chủ yếu vào các khoản thu từ xuất nhập khẩu. Ông Vũ Khắc Liêm, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách Thuế của Bộ Tài chính, phát biểu trước báo chí hồi đầu năm nay rằng, với sự gia tăng số lượng các hiệp định thương mại tự do ký kết trong những năm gần đây, thu thuế thương mại sẽ giảm mạnh.

Do đó, động lực hiện nay là việc tăng thu thuế trong nước, bao gồm thuế VAT và thuế thu nhập cá nhân. Những người có thu nhập lên đến 60 triệu đồng (khoảng 2.500 USD) mỗi năm phải chịu mức đóng thuế là 5%. Mức tăng dần từ đó, với khung thuế cao nhất 35%, bắt đầu từ 960 triệu đồng (khoảng 42.000 USD) mỗi năm.

Người đàn ông vận chuyển gạo cho một chiếc tàu xuất khẩu tại một nhà máy chế biến gạo ở đồng bằng sông Cửu Long, tháng 6/2017. Ảnh: Reuters

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong tổng số thu của Chính phủ, thu thuế nội địa tăng từ 59% trong giai đoạn 2006-2010 lên 68% trong giai đoạn 2011-2015. Vào năm 2015, thu thuế nội địa chiếm gần 75% nguồn thu của Chính phủ. Năm ngoái, nhà nước thu được gần 35 tỷ USD tiền thuế nội địa.

Tháng này, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã công khai chỉ đạo các cơ quan thuế "thực hiện các biện pháp bảo đảm hiệu quả cao trong công tác thu và quản lý thuế".

Trong 6 tháng đầu năm nay, Cục Thuế Hà Nội đã thu về 4,1 tỷ USD tiền thuế, trong đó 282 triệu USD tiền thuế vẫn còn nợ. Mức thu này tăng 18% so với cùng kỳ năm ngoái.

Thu thuế trong nước đã tăng 12% trong năm nay. Các nhà phân tích cho rằng hệ thống thuế của Việt Nam tương đối đơn giản và hiện đại, đặc biệt khi so sánh với các nước Đông Nam Á khác. Chẳng hạn, tại Hà Nội, khoảng 98% doanh nghiệp sử dụng hệ thống thuế trực tuyến của Chính phủ.

Tuy nhiên, cũng có những kẽ hở, đặc biệt là đối với các công ty nước ngoài trong những năm gần đây. Thu hút đầu tư nước ngoài thông qua các biện pháp khuyến khích hào phóng như ưu đãi thuế dài hạn là động lực cho nhiều nhà đầu tư thành lập cơ sở và kinh doanh tại Việt Nam.