3 nhà khoa học nữ xuất sắc Việt Nam năm 2022 được vinh danh là ai?

Vừa qua tại Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam, chương trình Giải thưởng L’Oréal – UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science) đã tổ chức buổi lễ trao giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc năm 2022.

Theo đó, chương trình giải thưởng L’Oréal - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học (For Women in Science) đã trao giải thưởng nhà khoa học nữ xuất sắc năm 2022 cho 3 tác giả với các đề án nghiên cứu tiềm năng vì sức khỏe và lợi ích cho cộng đồng, thuộc 2 lĩnh vực khoa học vật liệu và khoa học đời sống.

Các nhà khoa học được vinh danh dựa trên đề án và thành tích nghiên cứu khoa học nổi bật thông qua số lượng các bài viết được đăng tải trên các tạp chí quốc tế, các ấn phẩm được xuất bản, các hoạt động nghiên cứu đã và đang tham gia và vai trò hình mẫu cho các thế hệ nghiên cứu trẻ.

Trong đó, PGS.TS Lê Minh Hà, Trưởng phòng Hóa dược, Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đang theo đuổi các nghiên cứu về thảo dược, cụ thể là các bài thuốc của người Dao đỏ trong hỗ trợ đau nhức xương khớp.

Nghiêu cứu của PGS.TS Lê Minh Hà hướng đến việc bổ sung các bằng chứng khoa học hiện đại cho bài thuốc này để góp phần bảo tồn lưu giữ các bài thuốc cổ của người dân tộc Dao đỏ. Kết quả nghiên cứu giúp người dân bản địa biết lưu giữ, phát triển nhân rộng các cây thuốc quý, phục vụ cho sức khỏe cộng đồng và góp phần phát triển kinh tế tuần hoàn cho cộng đồng dân tộc thiểu số.

PGS.TS Phan Thị Phương Nhi, Phó trưởng khoa Nông học, phụ trách Khoa học và Hợp tác quốc tế, Khoa Nông học, Đại học Nông lâm Huế được vinh danh với những đóng góp trong bảo tồn nguồn gene giống chè quý.

PGS.TS Phan Thị Phương Nhi đã áp dụng phương pháp chỉ thị phân tử trong việc đánh giá đa dạng nguồn gene, thông qua đó tạo lập nguồn kiến thức về đặc điểm các giống chè đang được trồng tại khu vực miền Trung, đặc biệt là nhận diện chè Truồi (loại chè Truồi đã từng là loại nước uống phổ biến trong cung đình Huế), góp phần khẳng định tên tuổi của chè Truồi là một đặc sản của cố đô Huế.

Đề án của PGS.TS Phan Thị Phương Nhi được hội đồng khoa học ghi nhận có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá đa dạng di truyền, định danh cấp độ các loài để có thể đảm bảo chất lượng của các loại chè, từ đó giúp bảo tồn các nguồn vật liệu quý và đặc hữu, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa phi vật thể của cô đô Huế.

TS Hà Thị Thanh Hương, Trưởng bộ môn Kỹ thuật Mô và Y học tái tạo, Khoa Kỹ thuật y sinh, Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh được vinh danh với đề án nghiên cứu về kỹ thuật phát hiện sớm bệnh Alzheimer qua việc sử dụng dấu ấn sinh học có trong huyết tương là protein p-tau 217.

Đề án của TS Hà Thị Thanh Hương tập trung vào việc sử dụng những dấu ấn sinh học có trong huyết tương được dùng cho chẩn đoán Alzheimer là protein tau được phosphoryl hoá (p-tau). P-tau là một thành phần quan trọng kích hoạt sự hình thành của đám rối tơ thần kinh nội bào, vốn là một cơ chế bệnh sinh quan trọng của bệnh Alzheimer.

Tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu nào hướng tới việc phát triển một xét nghiệm kết hợp hóa chất miễn dịch và hạt nano để chẩn đoán sớm AD sử dụng mẫu huyết tương. Vì thế, nghiên cứu của TS Hà Thị Thanh Hương hướng đến việc áp dụng một xét nghiệm siêu nhạy đã được xác minh là hoạt động hiệu quả với p-tau 181, một dấu ấn sinh học AD có nồng độ thấp trong máu là nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng.

Bằng cách áp dụng các nguyên tắc điện hóa, phương pháp này rất tiềm năng trong việc mang lại độ chính xác cao với giới hạn phát hiện và định lượng tối thiểu, đảm bảo phát hiện được sự thay đổi nồng độ p-Tau trong mẫu máu dù là nhỏ nhất để phân biệt bệnh nhân AD với nhóm chứng.

Nhóm nghiên cứu của TS Hà Thị Thanh Hương đã kết nối bệnh viện Đại học Y Dược, bệnh viện 30-4, cũng như các nhóm chẩn đoán phân tử từ Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Bách khoa Hồ Chí Minh để hợp tác trong tương lai cùng triển khai hướng nghiên cứu, đưa vào ứng dụng thực tiễn.

Ba nhà khoa học nữ nhận được học bổng nghiên cứu trị giá 150 triệu đồng, sử dụng vào phát triển đề án giai đoạn đầu cho các nghiên cứu chuyên sâu kế tiếp để tạo nên các ảnh hưởng và lợi ích lớn tại Việt Nam.

Giáo sư, Viện sĩ Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng khoa học giải thưởng cho biết, các đề án được đánh giá qua nhiều vòng trong số các hồ sơ được gửi đến chương trình. Các nghiên cứu khoa học được lựa chọn có tiềm năng ứng dụng và mang lại ý nghĩa cho cộng đồng.

Chương trình L’Oréal - UNESCO Vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học được triển khai tại Việt Nam từ năm 2009. Trong suốt 13 năm qua, chương trình đã vinh danh và trao học bổng cho 35 nhà khoa học nữ trẻ xuất sắc của Việt Nam vì những nghiên cứu được đánh giá là có ý nghĩa khoa học quan trọng, góp phần cải thiện và thay đổi cuộc sống của cộng đồng và giúp họ tiếp tục theo đuổi niềm đam mê với nghiên cứu khoa học.

Trong số này, 3 nhà khoa học nữ Việt Nam được vinh danh qua giải thưởng các năm trước cũng được chọn lựa vào các vị trí hàng đầu trong danh sách 100 nhà khoa học xuất sắc châu Á năm 2020.