10 năm di dân gần 1,1 triệu người – vấn đề đáng báo động của Đồng bằng sông Cửu Long

Tại phiên thảo luận Quốc hội chiều 25/7, đại biểu Thạch Phước Bình (đoàn Trà Vinh) đã có bài phát biểu dài về tình hình kinh tế - xã hội vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Dẫn báo cáo từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Bình cho biết tốc độ tăng trưởng GDP bình quân giai đoạn 2016-2020 của Đồng bằng sông Cửu Long đạt khoảng 7,5%. Tuy nhiên, thu nhập bình quân đầu người của vùng chỉ đạt 2.217 USD, trong khi vùng Đông Nam Bộ là 5.289 USD. Vùng đồng bằng sông Cửu Long chỉ có duy nhất thành phố Cần Thơ có điều tiết ngân sách về trung ương, cả vùng chỉ đóng góp 18% GDP cho quốc gia.

Vấn đề thứ hai là di dân. Ông Bình đánh giá đây là vấn đề nhức nhối của Đồng bằng sông Cửu Long.

“Tình trạng người dân của Đồng bằng di cư về Thành phố Chí Minh và Đông Nam Bộ đáng báo động. Số lượng di cư 10 năm qua gần 1,1 triệu người, lớn hơn dân số của một tỉnh trong vùng và tương đương với số tăng dân số tự nhiên của vùng”, ông Bình nói.

Vấn đề thứ ba là đầu tư năng lượng sạch. Theo Quy hoạch điện VII điều chỉnh, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ trở thành trung tâm năng lượng lớn của quốc gia với tổng công suất điện than và khí đạt 22.650MW vào năm 2020.

“Sau khi cập nhật đến năm 2030, Đồng bằng sông Cửu Long dự kiến chỉ có khoảng 6.700MW điện than và 5.310MW nhiệt điện, nội khí, trong khi Đồng bằng có nhiều tiềm năng phát triển mạnh mẽ năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối mà chưa được đưa vào quy hoạch điện VIII”, ông Bình nêu vấn đề.

Vấn đề thứ tư là thu hút đầu tư. Theo ông, từ khi có Nghị quyết 120, việc đầu tư của vùng đã tăng lên đáng kể, đặc biệt là thu hút FDI.

Tuy nhiên, đầu tư cho đường cao tốc ở Đồng bằng sông Cửu Long chỉ bằng 7% so với cả nước. Mặt khác, đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hạn chế, mặc dù từ năm 2017 đến nay nhiều địa phương trong vùng đã thực hiện các cuộc xúc tiến đầu tư với quy mô lớn.

Tính đến ngày 20/6/2021 Đồng bằng sông Cửu Long có 1.818 dự án FDI còn hiệu lực, với tổng số vốn đăng ký khoảng 33 tỷ USD, chỉ bằng 10% so với tổng số dự án và số vốn đăng ký cả nước. Lĩnh vực chủ yếu đầu tư là công nghiệp chế biến, trong khi những ngành là thế mạnh của vùng lại còn rất hạn chế.

Bên cạnh đó, thách thức hàng đầu tại Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay là những tác động do biến đổi khí hậu, triều cường, hạn mặn, sạt lở, các hoạt động phát triển thủy điện, khai thác tài nguyên với cường độ cao ở thượng nguồn sông Mê Kông.

Để giải quyết bài toán tăng trưởng kinh tế vùng Đồng bằng sông Cửu Long, ông Bình đề nghị Chính phủ quan tâm giải quyết 4 vấn đề.

Một là khai thác hợp lý tài nguyên, bởi vì tài nguyên đã đến mức tới hạn. Chính phủ cần triển khai đồng bộ để các địa phương tiếp tục triển khai có hiệu quả 3 đề án: Đề án chuyển đổi thuận thiên kiến tạo phát triển bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, Đề án chống sạt lở bờ sông, bờ biển và Đề án hiện đại hóa giao thông thủy lợi vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Hai là Chính phủ cần phải thống nhất mô hình phát triển kinh tế của vùng. Ví dụ như về hạ tầng giao thông thì đâu là trục chính của vùng, đâu là cảng biển, chấm dứt tình trạng mạnh ai nấy chạy về tăng trưởng GDP.

Theo đó, mô hình phát triển mới của Đồng bằng sông Cửu Long có thể phải bám vào 4 trụ cột là: kinh tế, quản trị, xã hội, môi trường.

Đổi mới mô hình kinh tế truyền thống, thay vì tập trung vào sản xuất nông nghiệp thì cần phải tập trung vào kinh tế nông nghiệp, tập trung vào chất lượng hơn thay vì số lượng, liên kết thành chuỗi cung ứng.

Ba là tiếp tục đổi mới công tác kêu gọi xúc tiến thu hút đầu tư, đặc biệt là thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thông qua cơ chế phối hợp, liên kết giữa các tỉnh trong khu vực nhằm giảm chi phí khai thác nguồn lực và lợi ích chung.

Bốn là tập trung triển khai nhanh, bảo đảm tiến độ các dự án, công trình giao thông kết nối giữa các tỉnh trong khu vực với Đồng bằng sông Cửu Long, tạo thuận lợi trong việc tiếp cận nguồn nguyên liệu dồi dào phục vụ ngành công nghiệp chế biến thực phẩm tại Đồng bằng với Thành phố Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần quan tâm triển khai các nguồn vốn đầu tư trung hạn giai đoạn 2021-2025 cho Đồng bằng sông Cửu Long với tổng số kinh phí dự kiến được phân bổ trên 266.000 tỷ đồng, tăng 20% so với giai đoạn 2016-2020.