Đội vốn, thi công chậm do chuyển đổi chủ đầu tư
Báo cáo kết quả kiểm toán năm 2015 được Kiểm toán Nhà nước gửi các đại biểu Quốc hội đã chỉ ra một loạt công trình tăng tổng mức đầu tư gấp đôi so với ban đầu, trong đó có không ít dự án bị đội vốn lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Điển hình là dự án xây dựng cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Long Thành – Dầu Giây của VEC có tổng mức đầu tư điều chỉnh tăng thêm hơn 10.700 tỷ đồng, trong đó điều chỉnh lần đầu tăng 6.001 tỷ đồng và lần hai tăng thêm 4.738 tỷ đồng.
Lý giải về việc đội vốn khủng này, VEC cho biết, theo phê duyệt tại Quyết định số 334/QĐ-BGTVT ngày 13/02/2007, dự án cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây có chiều dài 54,983km với tổng mức đầu tư là 9.890,62 tỷ đồng.
Dự án được chia làm hai thành phần: Dự án thành phần 1 từ Km0 – Km4 (đoạn An Phú – Vành đai II), giao TP. Hồ Chí Minh làm chủ đầu tư. Dự án thành phần 2 từ Km4 – Km54+983 (đoạn Vành đai II - Dầu Giây) được giao cho VEC làm chủ đầu tư. Tuy nhiên khi đó, Bộ Giao thông vận tải chưa xác định rõ cơ cấu nguồn vốn và nhà tài trợ cho dự án.
Tại thời điểm tháng 8/2008, trước khi thi công, dự án đã được điều chỉnh tổng mức đầu tư. Quyết định 334/QĐ-BGTVT đã nêu rõ: "Tổng mức đầu tư sẽ được điều chỉnh lại sau khi Thủ tướng Chính phủ quyết định cơ cấu nguồn vốn và tổng dự toán được duyệt".
Vì vậy, sau khi xác định được hai nhà đồng tài trợ là JICA và ADB cho dự án, Bộ Giao thông vận tải đã có Quyết định số 2445/QĐ-BGTVT ngày 08/8/2008 điều chỉnh cơ cấu nguồn vốn đồng thời cập nhật các thay đổi, điều chỉnh về kỹ thuật, chi phí xây dựng.
Theo đó, tổng mức đầu tư điều chỉnh là 15.891 tỷ, tăng thêm 6.001 tỷ. Trong đó, chi phí giải phóng mặt bằng tăng 1.400 tỷ (do yêu cầu và được ADB tài trợ), giá trị dự phòng tăng 2.127 tỷ, bổ sung lãi vay giá trị 976 tỷ và cập nhật thay đổi về thể chế, mức lương tối thiểu, giá nguyên vật liệu tăng 1.498 tỷ đồng.
Đến tháng 11/2012, dự án lại được điều chỉnh tổng mức đầu tư một lần nữa. Lý do là chủ đầu tư dự án thành phần 1 – TP. Hồ Chí Minh - không thu xếp được vốn nên Bộ GTVT đã giao luôn VEC làm chủ đầu tư Dự án thành phần 1, đồng thời xác định, cập nhật lại chi phí xây lắp và các chi phí khác.
Giá trị tổng mức đầu tư được điều chỉnh lần này là 20.630 tỷ đồng, tăng thêm 4.738 tỷ đồng, "hoàn toàn do việc bổ sung Dự án thành phần 1" gây nên, văn bản của VEC nêu rõ.
VEC cũng giải thích rằng chính việc chuyển đổi chủ đầu tư đã dẫn đến tiến độ hoàn thành dự án bị chậm 3 năm so với ban đầu. VEC phải đàm phán lại các khoản vay cho thiết kế kỹ thuật, tư vấn giám sát, xây lắp với các nhà tài trợ cho tới giữa năm 2011 mới xong.
Tiết kiệm cho nhà nước hàng nghìn tỷ?
Văn bản của VEC cũng cho biết, trong quá trình thực hiện dự án, VEC đã có nhiều giải pháp tiết kiệm kinh phí (khoảng 3.756 tỷ đồng).
Cụ thể, trong phương án xây dựng cầu Long Thành, VEC đã thay cầu dây văng theo yêu cầu của nhà tài trợ bằng cầu bê tông cốt thép theo chỉ đạo của Bộ Giao thông vận tải, giúp tiết kiệm được 2.000 tỷ đồng. So sánh với các cầu quy mô tương tự được xây dựng tại khu vực, cầu Long Thành được xây dựng với giá thành thấp hơn nhiều.
Cùng với đó, thông qua đấu thầu cạnh tranh quốc tế, giá trị tiết kiệm được của dự án là 1.756 tỷ đồng.
Ngoài ra hiện nay, dự án đã cơ bản hoàn thành và đang thực hiện việc quyết toán công trình. Theo đó, giá trị quyết toán sẽ giảm khoảng 2.455 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được duyệt.
Dự án xây dựng đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây là dự án đường bộ cao tốc đầu tiên ở khu vực phía Nam do VEC đầu tư, quản lý, khai thác. Dự án được khởi công ngày 03/10/2009, thông xe toàn tuyến ngày 08/02/2015, với chiều dài tuyến 54,983km, đi qua TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai.
Tính đến nay, Dự án đã phục vụ trên 22 triệu lượt phương tiện an toàn và thông suốt, với lưu lượng trung bình 28.000 – 30.000 lượt phương tiện/ngày đêm, ngày cao điểm lên tới 40.000 - 50.000 lượt phương tiện/ngày đêm.
