Ngày 8/2/2018, Kiểm toán Nhà nước đã có Thông báo số 155/KTNN-TH về kết quả kiểm toán báo cáo tài chính tại ngày 31/12/2016 và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn và tài sản nhà nước năm 2016 của Tổng công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco, HoSE: SAB).
Tại thông báo này, Kiểm toán Nhà nước yêu cầu Sabeco nộp lợi nhuận sau thuế còn lại chưa phân phối từ năm 2016 trở về trước cho Nhà nước với số tiền 2.495 tỷ đồng.
Về việc này, VAFI cho rằng trước tiên cần làm rõ ai được quyền quyết định phân chia lợi nhuận sau thuế để trả cổ tức hàng năm ?
Theo Điểm 2b, Điều 135 Luật Doanh nghiệp 2014 thì chỉ có Đại hội đồng cổ đông mới có thẩm quyền quyết định mức cổ tức hàng năm của công ty cổ phần.
Nghị quyết Đại hội đồng cổ đông thường niên của Sabeco ngày 18/4/2017 đã thông qua Tờ trình phân phối lợi nhuận năm 2016 ( tại Điều 5 ) như sau: lợi nhuận chưa phân phối đầu năm 2016 là 2.831 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế của năm 2016 là 4.262 tỷ đồng, chia cổ tức cho năm 2016 là 3.847 tỷ đồng. Sau khi chia cổ tức và trích lập các quỹ thì xác định khoản lợi nhuận chưa phân phối cuối năm 2016 là 2.946 tỷ đồng
Khoản lợi nhuận sau thuế chưa phân phối này đã được Đại hội đồng cổ đông quyết định không chia, trong đó có vai trò quyết định của cổ đông nhà nước là Bộ Công Thương.
"Như vậy khoản lợi nhuận chưa phân phối trên về bản chất không phải là khoản nợ của doanh nghiệp đối với toàn thể cổ đông, trong đó có cổ đông nhà nước. Vì vậy việc Kiểm toán Nhà nước và Bộ Tài chính chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại Sabeco phải chuyển 2.495 tỷ đồng về ngân sách nhà nước là trái với Luật doanh nghiệp hiện hành", VAFI nhấn mạnh.
Mặt khác, theo VAFI, điểm 2o, Điều 149 Luật doanh nghiệp 2014 quy định về quyền hạn của HĐQT trong việc chi trả cổ tức là: "Kiến nghị mức cổ tức được trả; quyết định thời hạn và thủ tục trả cổ tức hoặc xử lý lỗ phát sinh trong quá trình kinh doanh".
Như vậy, HĐQT Sabeco hiện nay cũng không có thẩm quyền phân chia cổ tức từ khoản chưa phân phối là 2.900 tỷ đồng mà phải trình cho Đại hội đồng cổ đông năm 2017.
Điều 132 Luật Doanh nghiệp 2014 cũng nêu rất rõ các nguyên tắc trả cổ tức, phương thức trả cổ tức, trong đó có nói rõ ngày chốt danh sách cổ đông để xác định danh sách cổ đông được hưởng cổ tức.
Điều Luật này cũng khẳng định rằng khoản lợi nhuận chưa phân phối 2.900 tỷ đồng không phải là khoản nợ của doanh nghiệp đối với toàn thể các cổ đông.
VAFI nhấn mạnh rằng khoản lợi nhuận chưa phân phối 2.900 tỷ đồng chỉ được thanh toán cho các cổ đông khi hội đủ các điều kiện: được Đại hội đồng cổ đông biểu quyết thông qua; sau đó được HĐQT triển khai thực hiện. Quá trình thực hiện, HĐQT phải chốt ngày hưởng quyền lĩnh cổ tức và xác lập danh sách cổ đông tại ngày chốt quyền đó, chỉ có cổ đông trong danh sách chốt quyền thì mới được hưởng cổ tức.
"Nếu Đại hội đồng cổ đông tới đây của Sabeco biểu quyết thông qua việc phân chia 2.900 tỷ đồng thì cổ đông nhà nước chỉ được hưởng 36% của khoản phân chia này vì nhà nước đã bán bớt cổ phần của mình vào ngày 27/12/2017.
"Ngày chốt để xác lập danh sách cổ đông được hưởng cổ tức, khoản lợi nhuận chưa phân phối sẽ trở thành khoản nợ của doanh nghiệp đối với mọi cổ đông, doanh nghiệp phải có trách nhiệm thanh toán đầy đủ cổ tức cho cổ đông", VAFI khẳng định.
VAFI cũng yêu cầu Bộ Tài chính (Cục quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán) có văn bản hướng dẫn các bút toán cho nghiệp vụ này để có sự thống nhất thực hiện trong các doanh nghiệp, tránh sự hiểu lầm như trên và tránh làm méo mó các chỉ tiêu tài chính, chứng khoán .
Trong văn bản, VAFI "kêu gọi" Kiểm toán Nhà nước và Bộ Tài chính "hãy đặt địa vị như ThaiBev hay các cổ đông khác của Sabeco".
"ThaiBev đã bỏ ra gần 5 tỷ USD – số tiền rất lớn đủ để xây dựng hệ thống cao tốc Bắc Nam theo hình thức PPP, để mua 53%/vốn điều lệ Sabeco mà cho tới thời điểm này (sau hơn 3 tháng) chưa cử được người tham gia quản lý Sabeco (nếu Bộ Công Thương có thiện chí thì chỉ sau 2 tuần) rồi Kiểm toán Nhà nước ra quyết định đòi nợ Sabeco mà trên thực tế là không có nợ?".
VAFI nhấn mạnh, có rất nhiều tồn tại sau cổ phần hóa đã và đang làm thiệt hại quyền lợi của nhiều nhà đầu tư vào các doanh nghiệp cổ phần hóa như: doanh nghiệp chậm trễ, chây ì hay trốn niêm yết; chậm thoái vốn nhà nước tại hàng ngàn doanh nghiệp; cử nhân sự kém tham qua quản lý vốn nhà nước; tiêu cực tham nhũng trong nhiều doanh nghiệp có cổ phần chi phối tại nhà nước….
"Muốn thúc đẩy tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp hay thoái vốn nhà nước thì nhà nước phải giải quyết những tồn tại như trên. Cán bộ đi thanh kiểm tra doanh nghiệp cổ phần hóa thì phải thông thạo nghiệp vụ và hiểu kỹ về Luật doanh nghiệp.
"Quá trình thông qua kết luật thanh tra, kiểm tra phải có sự phản biện rộng rãi để tránh tình trạng kết luật thanh tra thì trái với Luật, điều đó sẽ gây rủi ro nhiều cho môi trường kinh doanh, làm giảm lòng tin vào giới đầu tư và giá bán cổ phần nhà nước bị giảm do các nhà đầu tư tài chính phải đưa ra các phương án dự phòng rủi ro", VAFI kiến nghị.
