Phát biểu tại “Diễn đàn Cải cách và Phát triển Việt Nam 2018” tổ chức sáng 5/12 tại Hà Nội, TS Huỳnh Thế Du đã đưa ra các bình luận về năng lực đổi mới sáng tạo của Việt Nam.
Theo TS Du, nhìn về phía cung, điều lí thú là các chỉ tiêu cơ bản về giáo dục, đổi mới công nghệ của Việt Nam đều tốt. Chẳng hạn như số năm đến trường bình quân, số năm đến trường kì vọng trong tương lai của Việt Nam đều cao hơn mức trung bình của thế giới; số du học sinh của Việt Nam rất đông, đứng thứ 9 trong số 100 quốc gia được thống kê; số du học sinh Việt Nam đến Mỹ xếp thứ 6 và có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong nhóm các nước dẫn đầu.
“Có nhiều người nói về câu chuyện tị nạn giáo dục nhưng tôi nhìn ngược lại. Việc cả trăm nghìn học sinh Việt Nam ra nước ngoài học tập là tín hiệu cực kì tốt cho Việt Nam. Bởi ta nhìn vào các nền kinh tế phát triển trong khu vực như Hàn Quốc, Đài Loan, Singapore… số du học sinh của họ rất lớn. Nếu học theo xu hướng của Hàn Quốc, Việt Nam sẽ có nửa triệu du học sinh chứ không phải chỉ chưa tới 100 nghìn người như hiện nay”, TS Du bình luận.
TS Du cũng cho biết chỉ số vốn con người của Việt Nam hiện ở mức cao trong khu vực, xếp ngang với Trung Quốc. Còn chỉ số đổi mới sáng tạo đứng ở mức khá cao (thứ 45). Trong nhóm các nước thu nhập trung bình thấp, Việt Nam đứng thứ 2 về chỉ số này, chỉ sau Ukraine.
Một chỉ số thú vị mà TS Du cũng chỉ ra là số người đến tuổi đi học đại học của Việt Nam tưởng cao mà hóa ra lại thấp. Ở chỉ số này, Việt Nam đứng dưới mức trung bình của thế giới.
“Điều này cho thấy Việt Nam muốn phát triển thì số đi học đại học phải cao hơn nữa. Ví dụ nếu chúng ta muốn được như Hàn Quốc, Phần Lan thì hầu như tất cả học sinh đến tuổi đều nên đi học đại học”, TS Du nói.
Nhấn mạnh các nền tảng đổi mới sáng tạo rất tốt song TS Huỳnh Thế Du cũng chỉ ra rằng các vấn đề cản trở năng lực đổi mới sáng tạo của Việt Nam đến từ phía cầu của doanh nghiệp và thể chế.
Theo TS Du, một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp Việt Nam thời gian dài không chú trọng đổi mới sáng tạo là quá mê mải với chuyện đầu tư bên ngoài.
“Lúc đấy chính sách vĩ mô có trục trặc, tạo ra lạm phát mấy chục phần trăm. Hệ lụy là khu vực tài sản tăng giá rất cao khiến các doanh nghiệp không còn muốn đầu tư dài hạn mà đổ xô sang đầu tư ngắn hạn”.
Đối với câu chuyện thể chế, TS Du nhận định trục trặc của Việt Nam trong hơn 30 năm qua là đã không tận dụng được cơ hội để tạo thêm giá trị, trong khi nền tảng cơ bản “không đến nỗi”.
TS Du khuyến nghị 3 chính sách cơ bản để cải thiện năng lực đổi mới sáng tạo. Về phía cung là tiếp tục cải cách toàn diện nền giáo dục. Về phía cầu là tập trung vào môi trường và văn hóa kinh doanh.
“Điều thú vị khi tôi nhìn vào các triết gia cổ là thấy được một điều quan trọng, đó là làm sao để người thổi sáo hay nhất có được cây sáo tốt nhất, khi đó Việt Nam mới có thể bước lên nấc thang mới của đổi mới sáng tạo”, TS Du nói.
