Tại báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đầu tư công (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị giữ nguyên các tiêu chí về tổng mức đầu tư trong phân loại các dự án như quy định của Luật hiện hành.
Tuy nhiên, Chính phủ và một số đại biểu Quốc hội khác lại đề nghị điều chỉnh dự án quan trọng quốc gia từ mức vốn 10.000 tỷ lên 20.000 tỷ đồng, mức vốn dự án A, B, C tăng lên tương ứng để phù hợp với thực tiễn.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xin ý kiến đại biểu Quốc hội theo 2 phương án. Phương án 1 là giữ tiêu chí phân loại dự án như quy định hiện hành và phương án 2 là điều chỉnh.
Đối với phương án điều chỉnh (phương án 2), tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia được đề xuất tăng từ mức vốn 10.000 tỷ lên 20.000 tỷ đồng; mức vốn dự án A, B, C tăng lên tương ứng gấp 2 lần mức hiện hành.
Lý do của việc điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án như trên là nhằm phù hợp với thực tiễn biến động giá cả và quy mô dự án.
Theo giải thích của các đề xuất điều chỉnh, mức vốn 10.000 tỷ đồng để xác định dự án quan trọng quốc gia được áp dụng từ năm 1997 theo Nghị quyết 05/NQ-1997-QH10 và được quy định tại Luật đầu tư công (năm 2014) là 10.000 tỷ đồng. Trên thực tế, sau gần 4 năm thực hiện Luật Đầu tư công, tổng mức tăng thêm của cả tăng trưởng kinh tế và tăng giá là khoảng 52%, theo đó, có thể điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án tăng lên khoảng 1,5 lần.
Tuy nhiên, để bảo đảm Luật Đầu tư công (sửa đổi) sau khi được thông qua sẽ áp dụng phù hợp trong dài hạn, cần điều chỉnh mức vốn đầu tư của các dự án quan trọng quốc gia tăng so với quy định hiện hành, lên 20.000 tỷ đồng.
Dù vậy, sau khi xem xét các yếu tố, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chọn phương án 1 – giữ nguyên quy định hiện hành.
Giải thích cho việc lựa chọn này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho hay Điều 11 của Luật Đầu tư công hiện hành đã quy định về điều chỉnh tiêu chí phân loại dự án đầu tư công thực hiện trong trường hợp chỉ số giá có biến động lớn hoặc có điều chỉnh lớn về phân cấp đầu tư công…
Tuy nhiên, thực tế thời gian qua, việc phân cấp đầu tư công cơ bản ổn định; tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia với mức vốn 10 nghìn tỷ đồng và các mức phân loại dự án A, B, C như quy định hiện hành không phát sinh vướng mắc.
Ngược lại nếu điều chỉnh như đề xuất của Chính phủ sẽ gây xáo trộn lớn trong chuyển dịch phân loại, quản lý dự án. Thêm vào đó, trong hai nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII và khóa XIV chỉ có 02 dự án quan trọng quốc gia trình Quốc hội. Do đó, để bảo đảm tính ổn định của hệ thống pháp luật và phù hợp với thực tiễn, xin giữ quy định của Luật hiện hành về tiêu chí phân loại dự án quan trọng quốc gia và phân loại dự án A, B, C.
Về thẩm quyền xem xét, quyết định danh mục dự án kế hoạch đầu tư công trung hạn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết đây là nội dung còn ý kiến khác nhau.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ý kiến đại biểu Quốc hội theo 2 phương án.
Phương án 1, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đa số đại biểu Quốc hội đề nghị quy định: Quốc hội quyết định Kế hoạch đầu tư công trung hạn bao gồm tổng mức đầu tư, tiêu chí, danh mục và mức vốn bố trí cho từng dự án chi đầu tư từ ngân sách trung ương theo đúng tinh thần của Hiến pháp.
Có ít nhất 3 lý do cho đề nghị trên. Thứ nhất, danh mục, mức vốn của các dự án đầu tư công là phần cốt lõi trong kế hoạch đầu tư công trung hạn. Đây là vấn đề quan trọng của đất nước liên quan đến phân bổ tổng nguồn lực ngân sách nhà nước rất lớn trong cả giai đoạn 5 năm; có tác động trực tiếp đến tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội, an toàn nợ công, an ninh tài chính quốc gia. Vì vậy, nội dung này cần phải được Quốc hội xem xét, quyết định.
Thứ hai, việc quy định Quốc hội xem xét, quyết định danh mục là nhằm bảo đảm thể hiện đầy đủ tinh thần Hiến pháp về vai trò của Quốc hội trong quyết định ngân sách; bảo đảm tính thống nhất giữa các văn bản pháp luật (Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công hiện hành).
Nghị quyết số 05/NQ-TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra chủ trương cơ cấu lại đầu tư công, theo đó cần thực hiện cơ cấu lại đầu tư công gắn với cơ cấu lại tài chính; gắn kế hoạch đầu tư công trung hạn với kế hoạch tài chính trung hạn và kế hoạch vay, trả nợ công. Quốc hội quyết định kế hoạch tài chính 05 năm và kế hoạch đầu tư công trung hạn là một phần không thể tách rời của Kế hoạch tài chính 05 năm.
Thứ ba, việc trình Quốc hội quyết định danh mục, mức vốn cụ thể cho từng dự án là bảo đảm tính công khai, minh bạch, dân chủ, công bằng trong xem xét, quyết định những vấn đề liên quan đến ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nhấn mạnh rằng Quốc hội chỉ họp 2 kỳ/năm, trong khi đó việc hoàn chỉnh danh mục và phân bổ vốn trung hạn có thể khó hoàn tất trong một kỳ họp và trong quá trình thực hiện có thể phát sinh trường hợp cần phải điều chỉnh.
Do vậy, để bảo đảm quy định chặt chẽ nhưng linh hoạt, phù hợp với yêu cầu thực tiễn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội cho tiếp thu ý kiến đa số đại biểu theo hướng: Quốc hội quyết định kế hoạch đầu tư công trung hạn, bao gồm: tổng mức vốn, danh mục, mức vốn của các chương trình, dự án đầu tư công và mức vốn cho nhiệm vụ quy hoạch, chuẩn bị đầu tư thuộc ngân sách trung ương.
Trong trường hợp cần thiết, căn cứ vào tình hình thực tiễn, Quốc hội có thể giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định, điều chỉnh danh mục, mức vốn của từng chương trình, dự án đầu tư công thuộc ngân sách trung ương trong kế hoạch đầu tư công trung hạn như đã thực hiện trong giai đoạn 2016-2020 và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.
“Quy định này vừa bảo đảm vai trò, trách nhiệm của cơ quan dân cử, vừa bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời trong tổ chức thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn; đồng thời, nhằm luật hóa và bảo đảm tính thống nhất với Nghị quyết số 26/2016/QH14 và Nghị quyết số 71/2018/QH14 của Quốc hội (2 Nghị quyết này, Quốc hội đã giao UBTVQH quyết định danh mục)”, báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu.
Ngược lại với phương án 1, tại phương án 2, Chính phủ và một số đại biểu Quốc hội đề nghị quy định Quốc hội quyết định tổng mức, giao Chính phủ quyết định, điều chỉnh danh mục dự án theo kế hoạch đầu tư công trung hạn được Quốc hội thông qua.
Lý giải cho đề nghị này, Chính phủ cho rằng quy định Quốc hội quyết định danh mục dự án và mức vốn bố trí cho từng dự án sẽ dẫn tới mất nhiều thời gian, phát sinh nhiều thủ tục hành chính.
Mặt khác, danh mục dự án cần qua nhiều bước để xác định thông tin nên cần có thời gian, nếu có thay đổi sẽ phải thực hiện các thủ tục báo cáo Quốc hội tại kỳ họp; tính linh hoạt trong điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn sẽ hạn chế.
Vì vậy, để tăng cường phân cấp, đơn giản hóa thủ tục hành chính đề nghị giao Chính phủ thẩm quyền quyết định danh mục dự án, bảo đảm linh hoạt, sát thực tế trong điều hành kế hoạch đầu tư công trung hạn.
Về nội dung này, trong sáng nay (28/5), Quốc hội sẽ thảo luận để làm rõ.
