Kết luận thanh tra chỉ ra nhiều sai phạm của các đơn vị liên quan, trong đó có Bộ Giao thông vận tải (GTVT).
Theo đó, dự án đầu tư xây dựng công trình mở rộng QL1 đoạn từ km1125 – km1265, tỉnh Bình Định và Phú Yên đã được Bộ GTVT, Ban Quản lý dự án 2 (sau này là Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh), các nhà đầu tư và các nhà thầu triển khai thực hiện.
Dự án có chiều dài khoảng 118km, tuy nhiên, sau 3 năm đưa vào khai thác, sử dụng đã xuất hiện nhiều vấn đề về chất lượng công trình. Nguyên nhân chính là do, trong quá trình thực hiện dự án, các cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đã để xảy ra những khuyết điểm, vi phạm.
Cụ thể, về việc lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh thiết kế cơ sở, kết luận của Thanh tra Chính phủ cho biết thiết kế cơ sở dự án BOT Nam Bình Định sử dụng lại cống cũ ngang đường, thiết kế mặt đường bê tông nhựa tại một số vị trí thường xuyên ngập là chưa phù hợp với thực tế, thiếu đồng bộ, dẫn đến mặt đường tại khu vực đó luôn bị ngập khi thời tiết mưa, có nơi ngập sâu từ 30cm đến 60 cm, ảnh hưởng đến chất lượng công trình
Bên cạnh đó, thiết kế cơ sở tại dự án trái phiếu Chính phủ thiếu một số đoạn rãnh dọc và cống ngang đường, làm giảm khả năng thoát nước, sau 2 năm đưa công trình vào khai thác, sử dụng Bộ GTVT đã phải bổ sung một số cống ngang, rãnh dọc cho phù hợp.
Thanh tra Chính phủ cho biết khi phê duyệt thiết kế cơ sở, Bộ GTVT cho phép phá dỡ 9 cầu cũ để xây mới, tuy nhiên khi quyết định điều chỉnh thiết kế cơ sở đã cho phép giữ lại 7 cầu cũ để sửa chữa, sử dụng, trong đó có 6 cầu được xác định lại tải trọng chỉ từ 22-25 tấn.
"Hiện tại trên toàn dự án, có 18/33 cầu cũ đang được gắn biển hạn chế tải trọng từ 22-25 tấn, mức tải trọng này không đồng bộ với tải trọng cho phép của đường QL1 sau cải tạo, mở rộng và cầu xây mới gây khó khăn cho quá trình khai thác và không phát huy cao nhất hiệu quả của dự án", kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu rõ.
Ngoài ra, Bộ GTVT còn đưa ra chủ trương điều chỉnh thiết kế cơ sở chưa đúng với quy định pháp luật về điều chỉnh dự án đầu tư, cụ thể như cho phép hạ tiêu chuẩn dự án không theo tiêu chuẩn ngành, dẫn đến chất lượng mặt đường dự án thiếu tính đồng bộ nên không phát huy tối đa hiệu quả trong khai thác.
Bộ GTVT còn cho phép hạ cao độ thiết kế không theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4054-2005; kiên quyết tháo dỡ 1.717,7m và phá bỏ 504,58m rãnh thoát nước dọc đã thi công; kiên quyết bỏ thiết kế rãnh dọc đối với đoạn chưa thi công nhưng sau này lại phải bổ sung một số đoạn tuyến; đối với một số cầu xây mới “cho phép châm chước yếu tố thủy văn như cầu cũ”, dẫn đến cao độ đáy dầm đều thấp hơn quy định trong tiêu chuẩn 22TCN 272:2005 từ 0,5-1m, làm giảm khả năng thoát lũ, gia tăng tình trạng ngập lụt mặt đường.
"Từ những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trên, khi công trình gặp yếu tố bất lợi về thời tiết như ngập lụt, mưa nhiều ngày liên tục, bất thường, nước mặt tích tụ thẩm thấu vào kết cấu bê tông nhựa, đồng thời dưới tác động của tải trọng xe với mật độ giao thông lớn, liên tục, thậm chí là xe chở quá tải đã phá vỡ khả năng dính bám của đá với nhựa và sức chịu đựng của bê tông nhựa, dẫn đến mặt đường bị hư hỏng, ảnh hưởng đến nền đường, từ đó suy giảm chất lượng và tuổi thọ công trình", Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.
Về việc thực hiện dự án đầu tư, Thanh tra Chính phủ cho biết Ban quản lý dự án 2 có thiếu sót khi lập hồ sơ yêu cầu khi đã yêu cầu nguồn vốn đầu tư đối với nhà đầu tư tại dự án BOT Nam Bình Định thấp hơn tổng mức đầu tư của dự án, ảnh hưởng nhất định đến việc đảm bảo vốn để thực hiện dự án.
Tại dự án BOT Bắc Bình Định, Ban quản lý dự án 2 không đăng thông tin kết quả lựa chọn nhà đầu tư trên Báo Đầu thầu theo quy định; đến thời điểm tổ chức lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án, Bộ GTVT không công bố lại danh mục dự án.
Tại Điều 64 trong Hợp đồng BOT số 11791/HĐ.BOT-BGTVT ngày 31/10/2013 và Hợp đồng BOT số 11269/HĐ.BOT-BGTVT ngày 22/10/2013 chỉ đề cập đến nội dung không bồi hoàn mà không đề cập đến các nội dung về chất lượng công trình (định lượng cụ thể) đạt tỷ lệ bao nhiêu %; nghĩa vụ mỗi bên sau khi chuyển giao.
"Đây là sơ hở nếu không kịp thời xử lý, có thể sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của nhà nước trước, trong và sau khi nhận bàn giao công trình để quản lý, sử dụng", Thanh tra Chính phủ nhận định
Bên cạnh đó, Bộ GTVT cũng chậm ban hành quy định về việc tổ chức khảo sát lưu lượng xe của đơn vị tư vấn trong giai đoạn lập dự án BOT Bắc và Nam Bình Định, ảnh hưởng đến chất lượng lập dự án và sự chính xác của phương án tài chính trong hợp đồng BOT.
Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ còn cho biết Bộ GTVT thực hiện chỉ định thầu tại dự án trái phiếu Chính phủ khi dự toán chưa được phê duyệt là thực hiện chưa đúng các quy định về đấu thầu.
Với nhà thầu Cienco 4, Thanh tra Chính phủ cho biết đã sử dụng vật liệu đá dăm từ nhiều mỏ có tính chất cơ lý khác nhau nên chất lượng bê tông nhựa thiếu sự đồng nhất và ổn định, do đó khi gặp các yếu tố bất lợi thì bê tông nhựa dễ bị phá vỡ.
Ngoài ra, nhà thầu còn sử dụng vật liệu tưới dính bám của mặt đường chưa đúng quy định; áp dụng chưa đúng tiêu chuẩn để phối trộn thành phần cấp phối hỗn hợp cốt liệu, một số chỉ tiêu về độ rỗng dư, độ dẻo marshall nằm ngoài quy định; thiết bị thi công thiếu chứng chỉ kiểm định, không có phiếu kiểm tra từng mẻ trộn tại trạm trộn…
Thanh tra Chính phủ nhận định việc để xảy ra các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm trên, trên trước hết thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT khi phê duyệt thiết kế cơ sở thiếu một số cống ngang đường, rãnh dọc thoát nước; phê duyệt thiết kế cơ sở đối với khu vực qua đô thị và khu đông dân cư chưa phù hợp với điều kiện tự nhiên, xã hội; cho phép điều chỉnh dự án thiếu cơ sở, chưa đúng quy định; thực hiện chưa đầy đủ trách nhiệm trong việc quản lý đối với phụ gia tăng độ dính bám và bê tông nhựa nóng có sử dụng phụ gia dính bám...
Với UBND tỉnh Bình Định, Thanh tra Chính phủ cho rằng cơ quan này đã chỉ đạo thực hiện công tác giải phóng mặt bằng chưa dứt điểm, đến nay nhiều vị trí chưa có mặt bằng để xây rãnh thoát nước; công tác quản lý quy hoạch khu dân cư 2 bên đường thuộc tuyến còn một số tồn tại, còn tình trạng người dân tự san lấp, xây dựng công trình lấn chiếm hành lang an toàn đường bộ, ảnh hưởng đến khả năng thoát nước 2 bên đường là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng công trình.
Căn cứ kết luận thanh tra, cơ quan này yêu cầu Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm, xử lý theo thẩm quyền đối với các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã có thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trong kết luận thanh tra.
Bên cạnh đó, yêu cầu các cơ quan tổ chức kiểm điểm, xử lý theo thẩm quyền trách nhiệm đối với các cá nhân, đơn vị đã có thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trong kết luận thanh tra.
Đối với UBND tỉnh Bình Định, Thanh tra Chính phủ yêu cầu theo thẩm quyền, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm đối với các cá nhân, đơn vị có liên quan đến thiếu sót, khuyết điểm được nêu trong kết luận thanh tra.
Xem toàn văn kết luận thanh tra TẠI ĐÂY!
