Trong báo cáo chiến lược vĩ mô và thị trường 9 tháng năm 2019 vừa công bố, Công ty Cổ phần Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) đã đưa ra nhận định về diễn biến lãi suất thời gian qua cũng như dự báo về diễn biến sắp tới.
Liên quan đến lãi suất liên ngân hàng, BVSC cho hay khác với diễn biến khá bình lặng trong 2 quý đầu năm, thanh khoản hệ thống ngân hàng trong quý III có biến động rất mạnh. Cụ thể, trong 2 tuần cuối tháng 8, lãi suất liên ngân hàng đã có lúc tăng lên mức 4,8-5%/tháng. Tuy nhiên, bắt đầu từ tháng 9, thanh khoản hệ thống đã có dấu hiệu hạ nhiệt rõ rệt, đặc biệt trong tuần cuối tháng 9 khi lãi suất các kỳ hạn lùi về dưới mức 2%/năm.
Theo đánh giá của BVSC, việc thanh khoản dồi dào trở lại trong những tuần gần đây xuất phát từ hai nguyên nhân chính.
Thứ nhất là động thái cắt giảm một loạt các loại lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước ngày 13/9/2019. Theo đó, lãi suất cho vay tái chiết khấu, tái cấp vốn, lãi suất cho vay OMO và lãi suất tín phiếu đều được giảm 0,25%.
"Những loại lãi suất này hầu hết đều có tác động lớn tới thanh khoản ngắn hạn của các ngân hàng do liên quan đến nghiệp vụ bơm/hút vốn thường xuyên của Ngân hàng Nhà nước qua thị trường mở hoặc các tình huống ngân hàng thương mại tìm đến vay vốn tại Ngân hàng Nhà nước với tư cách là người cho vay cuối cùng", BVSC nhấn mạnh.
Nguyên nhân thứ hai, theo BVSC, là động thái mua vào ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước đã giúp đẩy một lượng lớn VND ra thị trường, qua đó giúp thanh khoản hệ thống dồi dào. Theo Ngân hàng Nhà nước, dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiện đã đạt 70 tỷ USD, tăng 10 tỷ USD so với 1 năm trước, đồng thời là mức cao nhất trong lịch sử.
Về mặt bằng lãi suất huy động, BVSC cho biết trên thị trường, kể từ giữa tháng 8 đã xuất hiện một cuộc đua lãi suất huy động trong nhóm các ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô vừa và nhỏ. Mức lãi suất cho các kỳ hạn dài (trên 6 tháng) đã được đẩy lên mức cao nhất 8,5- 8,7%/năm.
Theo đánh giá của công ty chứng khoán này, việc phải chuẩn bị vốn cho mùa kinh doanh cuối năm cũng như áp lực phải cơ cấu lại nguồn vốn nhằm đáp ứng các quy định về hệ số an toàn vốn (CAR) theo Basel II và tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn là những nguyên nhân chính dẫn đến cuộc đua lãi suất trên. So với thời điểm đầu năm 2019, mặt bằng lãi suất huy động nhìn chung đã tăng khoảng 0,4%.
Việc Ngân hàng Nhà nước cắt giảm lãi suất điều hành vào giữa tháng 9, theo BVSC, về cơ bản là theo xu hướng chung của ngân hàng trung ương các nước trên thế giới trong bối cảnh rủi ro kinh tế toàn cầu suy giảm ngày càng tăng.
"Tuy vậy, ở góc độ thực tế, chúng tôi đánh giá tác động của việc giảm các loại lãi suất trên tại Việt Nam sẽ không quá lớn như ở các nước phát triển như Mỹ hay châu Âu... Việc điều hành chính sách tiền tệ ở Việt Nam là đặt mục tiêu trực tiếp về khối lượng cung tiền thông qua các chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán (M2) chứ không như FED hay ECB là điều tiết cung tiền thông qua mục tiêu trung gian là lãi suất", các chuyên gia của BVSC nhận định.
Mặc dù vậy, BVSC cho rằng việc giảm lãi suất điều hành sẽ có tác dụng định hướng, "neo giữ" kỳ vọng khiến mặt bằng lãi suất huy động nói riêng và mặt bằng lãi suất cho vay nói chung sẽ ổn định và khó tăng mạnh thêm trong thời gian tới.
"Tuy nhiên, chúng tôi cũng không loại trừ khả năng trước thềm năm 2020 khi hệ số CAR theo Basel II được chính thức áp dụng cho toàn hệ thống và tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn được tiếp tục điều chỉnh giảm sẽ vẫn có những đợt tăng lãi suất huy động mang tính cục bộ và chủ yếu diễn ra ở các ngân hàng có quy mô vốn vừa và nhỏ", công ty chứng khoán nêu nhận định.
