Theo ông Mai Văn Chính, Phó trưởng Ban Tổ chức Trung ương, trong 30 năm đổi mới, mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém như: cơ cấu tổ chức, bộ máy còn cồng kềnh, bất hợp lý, kém hiệu quả; một số lĩnh vực chức năng, nhiệm vụ chưa được tách bạch rõ ràng…
Điều này đòi hỏi Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị-xã hội cần tiếp tục đổi mới, hoàn thiện mô hình tổ chức và các phương thức hoạt động cho phù hợp với nhiệm vụ chính trị giai đoạn mới.
Bên cạnh đó, cho đến nay, lý luận về tổ chức và phương thức hoạt động Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội chưa được nghiên cứu nhiều. Điều này đã ảnh hưởng phần nào đến chất lượng công tác tham mưu của các ban Đảng Trung ương về xây dựng tổ chức bộ máy và quy định phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội.
Do đó, ông Chính đã nêu lên 4 phương án được đề xuất trong đề tài nghiên cứu "Đổi mới mô hình tổ chức và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội" do Ban Tổ chức Trung ương thực hiện.
Cụ thể, phương án một là giữ nguyên mô hình tổ chức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội như hiện nay. Tuy nhiên, sẽ có lộ trình từng bước thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính và tổ chức; nhà nước giao kinh phí căn cứ vào nhiệm vụ thực hiện.
Phương án hai, nhất thể hóa chức danh Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, thành lập cơ quan chuyên trách tham mưu, giúp việc chung cho các đơn vị này; trước mắt thực hiện ở cấp tỉnh, cấp huyện.
Phương án ba, hợp nhất 5 đoàn thể chính trị - xã hội gồm Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Liên đoàn lao động, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh thành các ban của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trước mắt thực hiện thí điểm ở cấp huyện và xã.
Phương án cuối cùng là hợp nhất Ban Dân vận và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Đánh giá về các phương án nêu trên, TS Nguyễn Viết Chức, Phó chủ nhiệm HĐTV Văn hóa - Xã hội cho rằng đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội là yêu cầu có tính thời đại. "Tinh thần đổi mới phải làm cho Mặt trận mạnh lên", ông nói.
Còn ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cho rằng cần tiếp tục thí điểm mô hình cơ quan tham mưu giúp việc chung trong khối Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội ở một số địa phương như Hà Nội, Thừa Thiên - Huế, TP. HCM, Cần Thơ, sau đó tổng kết và báo cáo với Trung ương.
