Trong báo cáo gửi Quốc hội và đại biểu Quốc hội mới đây, Bộ GTVT cho biết nhóm dự án đường bộ chậm tiến độ gồm có 2 dự án là cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận và cao tốc Bến Lức – Long Thành.
Nhóm dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư gồm có 5 dự án. Trong đó có 3 dự án do Hà Nội và TP. HCM làm chủ đầu tư (dự án đường sắt đô thị tuyến số 1 Bến Thành – Suối Tiên và tuyến số 2 Bến Thành – Tham Lương do UBND TP. HCM làm chủ đầu tư, dự án đường sắt đô thị tuyến số 3 Nhổn – ga Hà Nội do UBND TP. Hà Nội làm chủ đầu tư); 2 dự án do Bộ GTVT làm chủ đầu tư (dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh – Hà Đông, dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên – Ngọc Hồi.
Lý giải về nguyên nhân tăng tổng mức đầu tư và chậm tiến độ các dự án đường sắt đô thị, Bộ GTVT cho biết đây đa phần đều là các dự án lớn và công nghệ phức tạp lần đầu tiên được xây dựng tại Việt Nam do đó chưa có kinh nghiệm quản lý thực hiện.
Bên cạnh đó, năng lực và kinh nghiệm quản lý thực hiện của chủ đầu tư đối với các dự án lớn về lĩnh vực đường sắt đô thị rất mới và còn hạn chế. Các tư vấn tham gia thực hiện dự án đều là các tư vấn lớn, tuy nhiên thiếu kinh nghiệm về hệ thống quản lý và quy trình thủ tục ở Việt Nam dẫn đến trong quá trình thực hiện gặp nhiều vướng mắc.
"Do chưa có kinh nghiệm với loại hình công trình đường sắt đô thị nên cả chủ đầu tư và tư vấn lập dự án tính toán tổng mức đầu tư chưa xác thực với tình hình thực tế phải điều chỉnh nhiều nội dung thiếu sót và chưa phù hợp trong thiết kế cơ bản ban đầu như thay đổi về thông số kỹ thuật, quy mô xây dựng như cục bộ về bình đồ tuyến và một số thông số kỹ thuật của dự án (tải trọng trục, cự ly tim đường, đường kính trong hầm, ray, hệ thống thông tin tín hiệu...); thay đổi về quy mô xây dựng so với thiết kế cơ sở được duyệt trước đây; thay đổi về quy mô xây dựng công trình đường sắt ngầm; thay đổi quy mô về hệ thống điện…", Bộ GTVT cho biết.
Cũng theo Bộ GTVT, vướng mắc, chậm kéo dài trong công tác giải phóng mặt bằng, di chuyển hạ tầng kỹ thuật ngầm, nổi, cây xanh, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng các ga ngầm... cũng là các yếu tố dẫn đến thời gian thực hiện kéo dài, ảnh hưởng đến yếu tố trượt giá tăng.
Ngoài ra, việc tiến độ dự án kéo dài đã dẫn đến tổng mức đầu tư tăng do các yếu tố biến động giá của một số nguyên, nhiên vật liệu và tăng mức lương tối thiểu theo quy định; các dự án đều phải điều chỉnh tổng mức đầu tư và hình thành các yếu tố quan trọng quốc gia cần điều chỉnh lại thủ tục từ chủ trương đầu tư… theo quy định của Luật Đầu tư công.
Bộ GTVT cũng cho rằng kế hoạch vốn ODA hàng năm không được bố trí đủ làm chậm trễ thanh toán cho các nhà thầu cũng là nguyên nhân dẫn đến tiến độ thi công của các dự án bị ảnh hưởng.
Truy trách nhiệm của các bên liên quan, Bộ GTVT xác định việc để chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư các dự án trước tiên thuộc về các chủ đầu tư. Tuy nhiên các yếu tố chủ quan khác cũng là nguyên nhân chính gây ra việc chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư.
